هر چقدر هم که سیستم قدرتمندی داشته باشید فرایند بوت شدن یا راه اندازی ویندوز همواره خسته کننده و وقت گیر است. البته به لطف درایوهای SSD سرعت راه اندازی ویندوز به حد مطلوبی رسیده است اما همه کاربران به درایوهای SSD دسترسی ندارند. مایکروسافت در ویندوز 8 و نسخه های بعد از آن، قابلیتی به نام بوت سریع یا Fast Boot را گنجانده است که از زمان لازم برای راه اندازی سیستم بین 30 تا 70% می کاهد. در ادامه به معرفی این قابلیت و نحوه فعال سازی آن می پردازیم.

هدف قابلیت Fast Boot همانطور که از نامش پیداست، راه اندازی سریعتر ویندوز 8 نسبت به نسخه پیشین از جمله ویندوز 7 می باشد. برای دست یابی به این هدف، زمانی که سیستم را خاموش یا Shut down می کنید؛ ویندوز 8 کاملاً متوقف و یا خاموش نمی شود. البته نگران نباشید سخت افزار های سیستم کاملاً خاموش می شوند و این ویندوز است که در سطح حافظه به خواب می رود. با فعال بودن این قابلیت؛ زمانی که فرمان Shut down را صادر می کنید، بخش هایی از سیستم عامل همانند حالت خاموش کردن معمولی بسته می شود اما بخش هایی از آن به منظور راه اندازی سریعتر به حالت خواب بر روی دیسک ذخیره سازی می رود که تا اینجا صرفاً قابلیت Hybrid Shutdown وارد عمل شده است. پس از خاموش شدن سیستم در این حالت، هنگامی که سیستم را دوباره روشن می کنید؛ Fast Boot وارد عمل می شود و با بکار گیری پردازنده های چند هسته ای و  سخت افزارهای امروزی دارای قابلیت UEFI؛ فرایند راه اندازی سیستم عامل و بطور کلی سیستم را تسریع می بخشد.

اما برای اینکه درک بهتری از این قابلیت و نحوه کارکرد آن داشته باشیم، می بایست نگاهی نیز بر ساختار راه اندازی سیستم عامل و نحوه خاموش شدن آن داشته باشیم.

فرآیند راه اندازی معمولی

بهتر است که با نحوه راه اندازی شدن سیستم از حالت خاموشی کامل شروع کنیم. پس از آنکه کلید روشن شدن سیستم را فشار می دهید؛ به صورت کلی سه مرحله تا آماده شدن آن برای استفاده طی می شود. در مرحله نخست firmware  (نظیر بایوس) سیستم شروع به کار و سخت افزارهای مختلف را برای استفاده سیستم عامل آماده می کند. در مرحله دوم هسته و بخش های بنیادین سیستم عامل بارگذاری می شود. در مرحله سوم و آخر محیط سیستم عامل برای اجرای برنامه ها و استفاده کاربر آمده می شود که از آن به عنوان جلسه یا نشست کاربری یاد می شود. می توان این سه مرحله را بترتیب نشست سخت افزار، نشست هسته سیستم عامل و نشست کاربر نامید.

 فرآیند shut down

همانطور که احتمالاً حدس زده اید؛ این فرایند کاملاً معکوس فرایند پیشین است. زمانی که فرمان shut down را به ویندوز ابلاغ می کنید؛ نخست نشست کاربری بسته می شود، سپس هسته سیستم عامل متوقف و در نهایت سخت افزارهای سیستم نیز متوقف می شوند.

 فرآیند Hibernate

از آنجایی که بخش عظیمی از قابلیت Fast Boot مبتنی بر Hibernate می باشد؛ باید نگاهی نیز بر این قابلیت داشته باشیم. اگر قبلاً از قابلیت Hibernate استفاده کرده باشید احتمالاً می دانید که سیستم نسبت به حالت عادی سریعتر راه اندازی می شود (البته فقط در صورتی که به حالت Hibernate رفته باشد).

در این حالت افزایش سرعت راه اندازی سیستم به این دلیل است که سیستم عامل در واقع بسته نمی شود و در عوض وضعیت فعلی آن در فایلی به نام hiberfil.sys ذخیره می شود که شامل محتوای حافظه RAM؛ از جمله خود سیستم عامل و برنامه های در حال اجرا می باشد. بنابراین زمانی که سیستم خود را از حالت Hibernate راه اندازی می کنید؛ به جای بارگذاری معمولی سیستم عامل؛ جلسه پیشین از فایل hiberfil.sys بازیابی می شود که همانند این است سیستم اصلاً خاموش نشده باشد. Hibernate افزون بر حفظ برنامه ها و فایل های در حال اجرای پیشین؛ برتری دیگری نیز دارد که آن راه اندازی سریعتر است. با این حال سرعت راه اندازی سیستم از حالت Hibernate همیشه بیشتر از راه اندازی معمولی نیست و به برنامه ها و فایل های در حال اجرای پیشین یا بطور ساده تر به اندازه فایل hiberfil.sys و داده های ذخیره شده در آن بر می گردد. بنابر این هرچه که حجم فایل hiberfil.sys بیشتر باشد؛ بارگذاری آن زمان بیشتری نیز می طلبد. 

از آنجایی که راه اندازی سریعتر از حالت hibernation مورد توجه بسیاری ها قرار گرفته؛ مایکروسافت دست به معرفی قابلیت جدیدی زده است که همان بحث مورد نظر ما در این مطلب می باشد.

معرفی Hybrid Shutdown

اکنون که با اصول ابتدایی فرایند راه اندازی و خاموش شدن سیستم آشنا شدیم؛ به نحوه کارکرد Fast Boot برمی گردیم. جادوی افزایش سرعت راه اندازی سیستم توسط قابلیت Fast Boot؛ در حقیقت با تکنیک خاموش شدن ویژه ای به نام Hybrid Shutdown بر می گردد. یعنی افزایش سرعت راه اندازی در حالت Fast Boot ثمره خاموش شدن سیستم با روشی متفاوت است.

با فعال بودن قابلیت Fast Boot؛ زمانی که فرمان shut down سیستم را صادر می کنید؛ جلسه کاری کاربر همانند حالت معمول بسته می شود اما بجای بسته شده هسته سیستم عامل و بارگذاری مجدد در راه اندازی بعدی، با بکارگیری قابلیت hibernation در فایل hiberfil.sys ذخیره می شود. شاید بپرسید که چه تفاوتی با حالت معمول hibernation دارد؟ در حالت معمول hibernation وضعیت فعلی کاملاً ذخیره می شود که افزون بر زمان بیشتر، به حجم بیشتر فایل hiberfil.sys نیز منجر می شود. اما در حالت Hybrid Shutdown فقط هسته سیستم عامل ذخیره می شود و از این رو هم زمان کمتری برای ذخیره سازی و هم برای براگذاری مجدد آن لازم است. بنابراین در حالت Hybrid Shutdown؛ نخست جلسه کاری کاربر شامل برنامه ها و داده های جاری بسته می شود، سپس تنها هسته سیستم عامل به حالت hibernate می رود و سر انجام سخت افزار ها نیز متوقف می شود، به عبارتی تنها تفاوت آن با خاموش کردن معمولی در بسته نشدن هسته سیستم عامل است.

خاتمه دادن جلسه کاری کاربر سریعتر از hibernation صورت می گیرد که نسبت به hibernation معمولی برتری دارد. همچنین hibernation هسته سیستم عامل نیز سریعتر از بستن آن صورت می گیرد از  این رو بازهم برتری دیگری نسبت به حالت معمول دارد. بنابراین ترکیب این دو به افزایش سرعت خاموش شدن و راه اندازی ویندوز 8 و نسخه های بعد از آن می انجامد.      

اکنون که با کارکرد این قابلیت آشنا شدیم، نوبت آن است که به سراغ خود Fast Boot برویم.

Fast boot

زمانی که کلید روشن کردن سیستم را فشار می دهید، اولین چیزی که رخ می دهد بارگذاری و اجرای firmware یا میان افزار های سخت افزار ها از جمله مادربرد است. در این مرحله سخت افزارهای اصلی سیستم برای بارگذاری سیستم عامل آماده می شوند که البته بصورت اولیه صورت می گیرد و آماده سازی کامل توسط بارگذاری درایورهای سخت افزاری در مرحله بارگذاری خود سیستم عامل انجام می شود.

در کامپیوترهای امروزی مرحله نخست راه اندازی که نشست سخت افزاری خوانده می شود، با بکارگیری سیستم UEFI؛ به طور سریعتری صورت می گیرد که نسبت به بایوس های کلاسیک کارآمد تر است. برای اینکه ویندوز 8 یا 8.1 و یا 10 بتواند از قابلیت UEFI بهره بگیرند؛ می بایست مادربرد و کارت گرافیک سیستم از UEFI پشتیبانی کنند. اگر بخواهیم به تفاوت میان UEFI با بایوس معمولی بپردازیم، می توان گفت که بایوس تنها قادر به ارائه حداقلی از منابع سخت افزاری پیش از بارگذاری درایورها است اما UEFI به مراتب منابع سخت افزاری را در سطح بالاتری در اختیار سیستم عامل و پیش از بارگذاری درایورها می گذارد. برای نمونه پیش از بارگذاری درایورها ممکن است که سیستم عامل در مرحله راه اندازی نتواند تمام قدرت یک پردازنده چند هسته ای را به خدمت گیرد اما با وجود UEFI؛ منابع سخت افزاری بیشتری بکارگرفته می شوند (در مقایسه با بایوس) و روند راه اندازی سیستم عامل سریعتر انجام می شود.

اگر سیستم عامل بر روی درایوهای وضعیت جامد یا SSD نصب شده باشد؛ با فعال سازی قابلیت Fast Boot می توانید انتظار بهبود سرعت راه اندازی بیشتری را نسبت به دیسک های سخت داشته باشد.   

نحوه فعال سازی

با اینکه قابلیت Fast Boot به صورت پیش فرض در ویندوز 8 و 8.1 فعال شده است اما در عمل به دلایل مختلفی غالباً در سیستم های مختلف غیر فعال است. به منظور بررسی وضعیت آن؛ "power Buttons" را در کادر Search ویندوز وارد کرده و سپس "Change what the power buttons do" را انتخاب کنید تا پنجره زیر نمایش داده شود.

در پنجره به نمایش درآمده وضعیت قابلیت Fast Boot را می توانید کنترل و فعال یا غیر فعال کنید که خود مایکروسافت نیز توصیه به فعال نمودن آن کرده است. در صورتی که این گزینه غیر فعال بود برای امکان تغییر آن بر روی "Change settings that are currently unavailable" کلیک کنید.

اما همانطور که پیش تر گفته اشت؛ این قابلیت رابطه تنگاتنگی با Firmware مادربرد دارد و اغلب سازندگان به منظور جلوگیری از مشکلات عدم سازگاری، آن را غیر فعال کرده اند. از این رو اگر چنین گزینه ای را نیافتید به سراغ تنظیمات مادربرد بروید و بدنبال گزینه ای مشابه Fast Boot یا Windows 8/8.1 Features بگردید و آن را فعال کنید.

برخی از سازندگان مادربرد نیز ابزارهای ویژه ای برای کنترل این قابلیت ارائه کرده اند که با نصب آنها هماهنگی بهتری میان مادربرد و سیستم عامل صورت می گیرد و ممکن است که بهبود هایی نیز با خود داشته باشد. در زیر نمونه ای از این نرم افزارها آمده است.

اگر بازهم این قابلیت را نیافتید؛ باید وضعیت Hibernate ویندوز نیز بررسی شود. برای فعال سازی آن می توانید دستور "powercfg.exe hibernate on" را با دسترسی سرپرست سیستم (Administrator ) در خط فرمان اجرا کنید. ترجیحاً در صورتی از قابلیت Fast Boot استفاده کنید که مادربرد دارای بایوس UEFI باشد.